گردشگری فرهنگی ماهیت و مفاهیم

کتاب «گردشگری فرهنگی» تالیف مشترک دکتر میر نجف موسوی و علی باقری کشکولی در 8 فصل با عناوین «فرهنگ، اکولوژی، چشم انداز و گردشگری فرهنگی»، «مدرنیته، پست مدرنیته، جهانی شدن و گردشگری فرهنگی»، «مفاهیم گردشگری فرهنگی»، «محصولات و اثرات گردشگری فرهنگی»، «نقش موسیقی و تئاتر در گردشگری فرهنگی»، «جشنواره‌ها و رویدادها در گردشگری فرهنگی»، «موزه‌ها و گردشگری فرهنگی» و «صنایع دستی و گردشگری فرهنگی» تدوین شده است.
در فصل نخست مفهوم فرهنگ، اکولوژی فرهنگی، چشم انداز فرهنگی و گردشگری فرهنگی از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد. نویسنده در فصل بعدی کتاب به گردشگری فرهنگی از دیدگاه پارادایم مدرنیته، پست مدرنیته و جهانی شدن می‌پردازد.
در فصل سوم کتاب، ضمن ارایه تعریف واژه گردشگری فرهنگی مفاهیم این نوع گردشگری از ابعاد و زوایای گوناگون نوع شناسی گردشگری فرهنگی شامل گردشگری میراث، مسیرهای موضوعی، گردشگری شهری، قومی و مذهبی بررسی می‌شود.
فصل چهارم به محصولات گردشگری و تقاضای آن و همچنین اثرات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی گردشگری فرهنگی می‌پردازد. «محصول گردشگری فرهنگی»، «تقاضا و انگیزش‌های مربوط به گردشگری فرهنگی»، «اثرات مختلف گردشگری فرهنگی» و «پایداری در گردشگری فرهنگی» عناوین اصلی این فصل از کتاب را تشکیل می دهد.
در فصل بعدی کتاب نقش موسیقی و تئاتر در جذب گردشگری فرهنگی و اثرات اقتصادی آن در رشد و توسعه شهرها بررسی می‌شود. در قسمتی از این فصل کتاب درباره نقش موسیقی در جذب گردشگران فرهنگی می‌خوانیم: «این هنر باید از این حیث که در هیچ جای دیگری به‌ شکل تولید، مجری یا کیفیت قابل دسترس نیستند، منحصربه‌فرد باشند. تنوع محض و تمرکز مکانی محصولات در بسیاری از شهرهای بزرگ به خودی خود یک جاذبه است. تمایز را نیز می‌توان در خارج از موسیقی و در محیط قرار داد. این کار شاید به دلایل بسیاری جالب باشد. از جمله به‌خاطر موقعیت، چشم انداز، آب و هوا، محیط ایجاد شده (معمولا تاریخی) و ارتباط، فرهنگ بومی، آهنگسازی و مجریان.»
فصل ششم کتاب با نام «گردشگری فرهنگی» جشنواره‌ها و رویدادها را در توسعه و گسترش گردشگری فرهنگی و تاثیرات آن در تحولات فرهنگی مورد بحث قرار می‌دهد. «مفاهیم جشنواره‌ها و گردشگری فرهنگی»، «چشم اندازهای جشنواره‌ای»، «رقص و موسیقی عنصر مهم گردشگری فرهنگی و جشنواره‌ها» و «بررسی تاثیرات جشنواره‌ها» برخی از مهم‌ترین زیرفصل‌های این بخش کتاب است.
فصل بعدی کتاب به توصیف موزه‌ها، انواع موزه‌ها و تاثیرات هنر در جذب گردشگر فرهنگی می‌پردازد و آخرین فصل کتاب نیز نقش صنایع دستی در رشد و توسعه گردشگری فرهنگی و اثرات گوناگون و حمایت‌های بخش خصوصی و دولتی از صنایع دستی برای گردشگری را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در بخشی از کتاب آمده است: «موزه‌ها مدت‌های طولانی به‌عنوان جانشینی برای سفر به‌ویژه پیش از گردشگری انبوه خدمت کرده‌اند. آن‌ها از آغاز همان‌گونه که در کلکسیون آن‌ها از نمونه‌های هنر و صنعت فرهنگ‌های جهان شاهد هستیم، سوغات سفر را حفظ کرده‌اند. در حالی‌که موزه به‌تنهایی یک نقشه ترسیم نشده است. نقشه اشکوب که تعیین کننده محل راه رفتن افراد است نیز مسیرهای ادراکی‌ای را ترسیم می‌کند که تبدیل به فضای واقعی سفر می‌شود. از این رو دیدار از موزه، سفر مسافر را تداوم می‌بخشد و با طولانی شدن سفر، جزییات آن را افزایش می‌دهد.»